Role pełnione przez DDA

Domy alkoholowe charakteryzują się brakiem stabilności, nieprzewidywalnością zdarzeń oraz wycofaniem się jednostki uzależnionej (bądź obydwojga opiekunów) z roli odpowiedzialnego rodzica. Mały człowiek, celem przystosowania się do zastanej rzeczywistości, która nie pozwala mu być beztroskim dzieckiem, uczy się schematu funkcjonowania określanego mianem „roli”. Rola jest optymalna dla dziecka, jednak wcale nie musi mieć nic wspólnego z jego temperamentem czy też cechami osobowości. W literaturze znajdziemy opis czterech najczęściej spotykanych ról jakie są przyjmowane przez dzieci dorastające w rodzinie z problemem alkoholowym. Mogą one występować rozdzielnie, łączyć się w jednej osobie, bądź można przejść z jednej do drugiej np. gdy z domu odejdzie najstarsze dziecko, pełnioną dotychczas przez nie ważną dla systemu rodzinnego rolę przejmie młodsze.

Taką postacią jest np. BOHATER RODZINNY, który bierze na siebie odpowiedzialność za poprawne funkcjonowanie rodziny. Niejednokrotnie wypełnia obowiązki jednego z rodziców. Osoba, której nie dane było dojrzeć gra dorosłego i robi to bardzo przekonująco. Jeśli nie ma nic w lodówce znajdzie portfel pijanego rodzica i zrobi zakupy, zadzwoni do pracy, aby poinformować przełożonego taty , że ten jest chory i dziś nie przyjdzie. To dziecko odbierane jest przez otoczenie za niezwykle dojrzałe i odpowiedzialne, podczas gdy wewnątrz jest samotne, niedowartościowane, stale z siebie niezadowolone i ma poczucie opuszczenia. Jest w nim wiele rzadko kiedy  uświadomionej, nie wyrażanej wprost złości. Dziecko, które wejdzie z tą rolą w dorosłe życie będzie prawdopodobnie, wybierać na partnerów osoby które chętnie zrzucą na nie odpowiedzialność za różne obowiązki, np. osoby uzależnione.

 Inne zadanie ma dziecko będące w roli KOZŁA OFIARNEGO. Często aroganckie w stosunku do opiekunów, sprawiające problemy wychowawcze, także w szkole, wcześnie sięgające po używki. Tak samo jak "bohater rodzinny" zagubione i samotne, chcące aby rodzice zwrócili na nie uwagę. Jest odpowiedzialne, tyle że nie za dobry wizerunek rodziny ale za pozostawanie z etykietą tego „złego”. Swoimi czynami odciąga uwagę otoczenia od pierwotnego problemu jakim jest alkoholizm rodzica. Otrzymuje wówczas upragnioną uwagę rodziców, jednak jest to uwaga negatywna. Niosąca ze sobą ostrą krytykę, odrzucenie. W wyniku tych doświadczeń w dziecku narasta niechęć do ludzi. W dorosłym życiu, z dużą dozą prawdopodobieństwa, może ono pójść w ślady nadużywającego opiekuna.

Kiedy w rodzinie zbiera się na burzę swoistym piorunochronem, staje się dziecko - MASKOTKA. Jego zadaniem jest „ugłaskanie” pijanego domownika, aby uniknąć awantury. Dziecko może w tym celu opowiedzieć wierszyk pokazać piątkę w dzienniczku, albo podać herbatę. Ważne aby wyciszyć sytuację, przesunąć ją w czasie. Tak jak dzieci w w/wym. rolach tak i w tym przypadku, młody człowiek stara się ze wszystkich sił, dobrze wypełnić swoje zadanie. Jeśli zawodzi, czuje się bezużyteczny i niepotrzebny. Przez opiekunów jest stale traktowany jako niedojrzały. „Maskotka” ma za zadanie poprawianie nastroju otoczeniu, w dorosłym życiu może starać się, czasami robiąc to na siłę, uszczęśliwiać innych.

Ciche, na uboczu, samowystarczalne, nie sprawia problemów wychowawczych, zupełnie tak jakby go nie było, tak funkcjonuje NIEWIDZIALNE dziecko. Z czasem samo zaczyna czuć, iż lepiej by było, jakby go nie było. Uważa że nie jest warte uwagi najbliższych oraz innych ludzi. W wyniku izolowania się, pogłębieniu ulegają braki w umiejętnościach interpersonalnych. Sprzyja to dalszemu wycofywaniu się dziecka z życia społecznego. Pancerz jaki sobie stworzyło uniemożliwia mu zaspokojenie potrzeby bycia zauważonym. Taka sytuacja potęguje rosnący już w nim gniew i trudności w nawiązywaniu relacji.

           Jak widać role pełnione przez DDA (dorosłe dzieci alkoholików) nie pojawiły się nagle. Są spuścizną jaka im pozostała po traumatycznym dzieciństwie. Utrwalane przez lata schematy zachowań i sposobów reagowania zostały przez nich wniesione do dorosłego życia. Niektórzy będą reagować lękiem na podniesiony ton głosu i wycofaniem, zamiast zwrócić rozmówcy uwagę, że nie podoba im się jego zachowanie. Będą zamrażać się w sytuacji przytłoczenia emocjami. Rozbawiać otoczenie w sytuacji napięcia i wiele innych. Bez gotowości do zmiany i pewnego rodzaju determinacji jest ogromnie trudno wydostać się z pełnionej roli. Można ją grać do końca życia.