Arteterapia

Arteterapia jest formą pracy terapeutycznej, która łączy w sobie elementy psychologii i umiejętność poruszania się w ramach konkretnych dziedzin/dziedziny sztuki. Ta forma terapii pozwala zarówno dziecku jak i dorosłem, w bezpiecznej formie wyrazić siebie i zaobserwować swoje potrzeby oraz ograniczenia. Nazwać je, a kiedy poczuje gotowość, wskazać kierunek oczekiwanych zmian

Arteterapia, nim pojawiła się jako wyodrębniona forma terapii, musiała przejść długą drogę. Niesklasyfikowane wykorzystanie sztuki jako nośnika funkcji terapeutycznych znane jest ludziom we wszystkich zakątkach świata od wieków. Taniec, muzyka, usypywanie mandali, teatr, czy współczesne bazgranie na kartce papieru, gdy mamy chaos w głowie uniemożliwiający skupienie myśli lub pisanie i opowiadanie dzieciom bajek mających na celu, np. pomóc im w pogodzeniu się ze stratą. Pierwotnie elementy sztuk plastycznych były wykorzystywane w celach diagnostycznych w psychiatrii i psychoterapii. Następnie znalazły swoje zastosowanie w psychologii oraz pedagogice.

Połączenie działań z zakresu szeroko rozumianej sztuki z wiedzą psychologiczną oraz elementów psychoterapii umożliwiło wykrystalizowanie się formy pracy z drugim człowiekiem pod nazwą arteterapia (artterapia). W wąskim rozumieniu, zakres działań artystycznych w niej podejmowanych odnosi się do praktyk wizualnych. Natomiast szersze podejście daje arteterapeucie duży wachlarz narzędzi, które kryją się pod hasłem sztuka. Do dyspozycji terapeuty pozostają wówczas:

sztuki wizualne - malarstwo, grafika, rzeźba, fotografia;
muzykoterapia - muzyka lub jej elementy: dźwięk, harmonia, rytm, tempo, melodia oraz kontakt z instrumentami;
dramatoterapia - korzeniami sięga do psychoterapii, zawiera elementy dramy i teatru;
biblioterapia - obcowanie z utworem literackim, praca z tekstem gotowym, bądź samodzielne jego tworzenie;
choreoterapia - taniec i ruch w połączeniu z muzyką.

Specyfika pracy arteterapeutycznej polega na tym, że jest ona nastawiona na proces twórczy nie zaś na produkt estetyczny, więc nie może być o niej mowy w sytuacji, gdy rzemiosło zajmuje miejsce ekspresji twórczej. Do jej zadań należy „przywrócenie zdolności organizmu do samoregulacji systemu nerwowego człowieka, jego podstawowych funkcji psychicznych, świadomych i nieświadomych, a w tym obszarze procesów emocjonalnych, odbudowania poczucia sensu życia, podniesienia wartości struktury „ja”, odreagowania treści wypartych do podświadomości itp.” (Popek, 2010, s. 428). Działania arteterapeutyczne mają szerokie pole oddziaływań, gdyż wpływają na kilka poziomów rozwoju jednocześnie: emocjonalny, kinestetyczny, manualny, sensomotoryczny, podświadomy i wyobrażeniowy. Prowadzą tym samym do uwolnienia nagromadzonych emocji, zmniejszają poziom napięcia, umożliwiają poznanie motywów podejmowanych przez siebie działań, pozwalają wydobyć i zobaczyć swoje zasoby oraz podnieść poziom akceptacji siebie.

Arteterapia jest wykorzystywana w warsztatach rozwoju osobistego, w leczeniu zaburzeń emocjonalnych, tj. lęki, depresje, w terapii nerwic oraz uzależnień. Jest stosowana w pracy z osobami przewlekle chorymi, niepełnosprawnymi, będącymi po urazach fizycznych i psychicznych. Terapię przez sztukę wykorzystuje się także w terapii rodzin, w pracy z osobami będącymi w procesie resocjalizacji, zagrożonymi wykluczeniem społecznym, czy znajdującymi się w trudnej sytuacji życiowej. Ta metoda, oparta na szeroko rozumianych działaniach twórczych, rozwija wrażliwość, rozbudza zainteresowania oraz usprawnia zaburzoną motorykę. Poprzez podejmowanie działań na kilku poziomach jednocześnie poprawia kondycję psychiczną, fizyczną i społeczną. Jest odpowiednią formą pracy terapeutycznej zarówno dla dzieci jak i dorosłych.